Bestel tickets
Bestel tickets

Havenkranen

De grootste en meest indrukwekkende collectiestukken van het MAS ontdek je aan de Scheldekaaien, gratis en voor niets. Daar vind je de grootste museumcollectie havenkranen ter wereld. En net voor de deur van het MAS bots je bijna op het pronkstuk uit onze collectie: de oudste kraan uit de verzameling.

De grootste museumcollectie havenkranen ter wereld 

Op de Scheldekaaien kun je 15 van de 18 reusachtige museumkranen van het MAS bewonderen. Het gaat om de grootste museumcollectie havenkranen ter wereld. De oudste kraan dateert van 1907, de jongste van 1963. De kranen werden door 15 verschillende befaamde constructeurs uit binnen- en buitenland gebouwd en tonen de snelle technologische evolutie in de haven van de vorige eeuw. De meeste kranen werden beschermd als monument. Wandel er eens heen en ontdek deze reuzen van de oude haven.

Je vindt de collectie op de Rijnkaai, ter hoogte van Hangar 26 en 27.

  • De allereerste kraan in de haven van Antwerpen
    In 1263 is er voor het eerst sprake van een kraan in de Antwerpse haven. Het stadsbestuur stelde toen een houten tredkraan ter beschikking van de handel. Ondertussen wordt deze dienstverlening al 750 jaar ononderbroken door de stad voortgezet.
  • De oudste kraan van het MAS, zomaar vlak voor de deur
    De oudste kraan uit de collectie van het MAS is een 10-tons handkraan van de Duitse constructeur Stuckenholz. De stad Antwerpen kocht deze kraan in 1884 voor het behandelen van zware lasten en het monteren van walkranen. In 2011 werd ze gerestaureerd door Werkvormm vzw en de vrijwilligers van het MAS. Een pronkstuk uit de MAS-collectie, alle dagen te bewonderen. Loop er niet zomaar voorbij.
  • MAS-boek ‘750 Jaar Havenkranen in Antwerpen’
    Dit boek vol knappe illustraties geeft liefhebbers een uniek overzicht van de geschiedenis van 750 havenkranen in Antwerpen. Specialisten omschrijven de evoluties in kranen en havenbouw en de essentiële schakelfunctie van deze kranen tussen kaai en schip. Zin in meer? Neem een kijkje in onze MAS-shop.

Hou de website in het oog of schrijf je in op de MAS-nieuwsbrief en je bent als eerste op de hoogte.

Wil je een geleid bezoek op maat? Stuur dan een mail naar mas@antwerpen.be 

Onze collectie havenkranen

Stuckenholz kraan

De laatste handkraan

In 1884 bestelde de stad een laatste handbediende kraan. Oorspronkelijk was deze verrijdbaar op sporen, en bedoeld om schroeven en schroefassen te manipuleren bij de stadsdroogdokken. Na een restauratie staat ze sinds 2011 als monument naast het MAS. 
 

Waterperskraan 97

De 'kemel'

Tientallen jaren lang draaiden de Antwerpse haveninstallaties op perswater. Grote pershuizen met stoommachines voorzagen de waterdruk. Van dit type stonden er twintig kranen langs de Scheldekaai. Ze waren ontworpen om grote stoomschepen te lossen. Hun uitzicht leverde de bijnaam “kemel” op.

Waterperskraan 111

Meer dan 300 “waterkraantjes” heeft de stad doorheen de jaren aangekocht. Er kwam geen elektriciteit aan te pas: deze kranen werden gevoed door een ondergronds netwerk van perswater. Hoewel ze niet meer dan 2 ton konden hijsen bleven deze kranen tot 1974 in gebruik.

Elektrische havenkraan 45AA

De eerste elektrische kraan

In de Antwerpse haven werkten alle bruggen, sluizen en havenkranen op perswater. Dat veranderde in 1907, toen elektrische walkranen hun intrede deden op de Antwerpse kaaien. Deze Luikse kraan was een van de eerste en stond opgesteld bij het Albertdok. 

Foto van de draadstangkraan vroeger

Draadstangkraan BD158

De 'schroefkraan'

Deze BD-kraan kende een eenvoudige innovatie: de giek is niet vast, maar verstelbaar door een mechanisme met draadstangen of 'schroeven'. Zo kon de kraan een groter arbeidsveld bestrijken.

Elektrische havenkraan CO290

De verloren zoon

Vier kranen met vernieuwende technologie werden in 1931 opgesteld aan de zuidkaaien van de Verbindingsgeul, tegenover de Fordfabrieken. Verschillende kranen werden tijdens de Tweede Wereldoorlog opgeëist en weggevoerd door de bezetter. Na de oorlog werd ze gevonden in het Duitse Lübeck, en terug naar Antwerpen gebracht.

Elektrische topkraan CC176

Een Hollandse topkraan

Een topkraan kan haar reikwijdte aanpassen tijdens het laden en lossen. Constructeurs experimenteerden met allerlei mechanismen om ervoor te zorgen dat de last tijdens die opbeweging op dezelfde hoogte blijft. Deze kraan stond samen met de ‘schroefkranen’ en de ‘mussenbekken’ aan het Derde Havendok.

Elektrische topkraan CD184

De 'mussenbek'

Deze kraan heeft een scharnierende uithouder aan het uiteinde van de giek, waardoor de last tijdens het toppen op dezelfde hoogte bleef. Een Brits patent, uitgevoerd door Belgische bouwer Cockerill. De Antwerpse kraandrijvers noemden het de ‘mussenbek’.

Elektrische topkraan CK223

De 'Luxemburger'

Deze kraan was een degelijke en robuust gebouwde kraan met een vernieuwende elektrische schakelinstallatie. Van dit type werd uitzonderlijk maar één exemplaar besteld.

Elektrische topkraan DE296

De 'Nijvelkraan'

Van deze ‘Nijvelkranen’ werden 48 exemplaren aangekocht. Veel van deze kranen bedienden de zogenoemde ‘Congoboten’, bij het Zeestation van de C.M.B. aan het Leopolddok. De laatste kranen bleven nog tot in de jaren 1990 in werking.

Elektrische topkraan FA330

De 'Pantograaf'

Kraan 330FA was een unieke kraan, bedoeld voor zwaardere lasten. Het topmechanisme met dubbele giek was een van de meest geslaagde systemen voor een topkraan voor zwaardere lasten.

Elektrische topkraan GA334

De Meccano-kraan

Een Britse kraan voor heropbouw na oorlogstijd: dit type werd modulair geleverd en was snel te assembleren. De kraan werkte onafhankelijk van het stroomnetwerk met in de onderste cabine een dieselgenerator. Later werd de kraan aangepast voor het werk in de Antwerpse haven.

Elektrische topkraan HA343

Kokerkraan

Met deze kranen in gelaste kokerconstructie haalde de haven van Antwerpen de nieuwste naoorlogse technologie binnen. Dit ranke ontwerp was lichter, sneller en zuiniger dan de traditionele kraantypes van 3 ton. De HA-kranen vervingen de oude waterperskranen op de Rijnkaai.

Elektrische topkraan IA347

Reus van het Vierde Havendok

De IA-kranen hebben een dubbele giek, om ervoor te zorgen dat de last tijdens de topbeweging op dezelfde hoogte blijft. Deze mastodonten stonden niet meer op het standaard 5-meterspoor. Een breder spoor was nodig om deze geweldig zware kranen voldoende stabiliteit te geven.

Elektrische topkraan JA371

De 'Kockskraan'

De lichte kokerconstructie van de JA-kranen brak definitief met de vooroorlogse concepten en bouwmethoden. Het maakte de JA-serie bijna tweemaal efficiënter dan de CO-kranen die ze verving. Van dit type werden 20 kranen gekocht, in de periode van het Tienjarenplan (1956-65) waarin de Antwerpse haven geweldig uitbreidde en moderniseerde.

Elektrische topkraan KA400

'Volendammer broek'

De gelaste kokerconstructie van deze kraan was een belangrijke innovatie, maar was minder soepel dan de kranen met klinknagelverbindingen. Wanneer de sporen niet perfect vlak liggen, durven deze kranen al eens op drie poten te gaan lopen. 

Elektrische topkraan KD410

De Boomse kraan

Boomse Metaalwerken kreeg een bestelling van 22 walkranen op 17 november 1959. Eenentwintig kranen van het type KB werden gevoed op 550 volt gelijkspanning. Ze begonnen hun carrière als 5-tonners onder de kenletters KB, maar later werd de nominale last opgevoerd naar 6 ton. Vanaf dan kregen ze de kenletters KD.

Meer over de haven:

Portopolis

In Portopolis zet je een VR-bril op je neus en voel je de haven tot leven komen tijdens een 360° tour. Wandel over de grote luchtfoto en ontdek alle speciale hotspots die onze haven te bieden heeft. 

Meld je aan voor de nieuwsbrief