Contactdagen WOII

Na een grote ronde met contactdagen en digitale contacten in alle districten van Antwerpen, komt de teller op 291 aanbieders.

“We zijn blij verrast met zoveel inzendingen.
De meesten kwamen uit Antwerpen, maar via via kwamen er ook verhalenvertellers uit Engeland, Frankrijk, de Verenigde Staten en Israël. Vaak deelden deze personen meer dan één oorlogsverhaal."
Curator Leen Beyers

De aanbieders

Het MAS sprak met een kleine groep 90-plussers die 9 jaar of ouder waren tijdens de oorlog. De oudste getuige is 100 jaar. Daarnaast kwamen ook veel (klein)kinderen langs die het erfgoed van hun (groot)ouders toonden: foto’s, documenten of voorwerpen. Het MAS heeft dat persoonlijk archief gescand of gefotografeerd. De meeste aanbieders stemden in met een bruikleen of foto-reproductie voor de MAS-expo in 2023.

Enkele aanbieders gingen over tot een schenking van hun persoonlijk erfgoed aan één van de erfgoedorganisaties die betrokken waren bij de oproep : het MAS, het Stadsarchief Antwerpen, Museum Kazerne Dossin, CEGESOMA (Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij), ADVN (Archief en Documentatiecentrum Vlaams-nationalisme), verschillende heemkringen, het Bunkermuseum Antwerpen en andere instellingen.

De volgende maanden worden al deze persoonlijke oorlogsverhalen verder onderzocht en verbonden met de grote geschiedenis van Antwerpen en de Tweede Wereldoorlog. Dit leidt tot een tentoonstelling die de impact van de oorlog op het leven van vele Antwerpenaren laat zien. Want het is hier gebeurd en het kan opnieuw gebeuren.

Opvallende resultaten

Duitse V-bommen

Een tweede groot thema zijn de Duitse V-bommen die Antwerpen troffen van oktober 1944 tot maart 1945. Hoewel rond dit thema al heel wat wordt bewaard in Antwerpse collecties, kon het MAS dankzij de oproep enkele bijzondere brieven, bidprentjes, foto’s en getuigenissen opsporen. 

We spraken onder meer met Jean-Jacques Vis, intussen 93, die als 17-jarige vrijwilliger werd bij het Rode Kruis en vele doden zag. Hij trof ook zijn goede vriend Raymond Van Gestel stervend aan in Cinema Rex na de V2 aanslag op 16 december 1944.

Tewerkstelling in Duitsland

Ten derde bewaren vele families documenten, foto’s en voorwerpen van de verplichte en soms de vrijwillige tewerkstelling in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Een kroongetuige in dit verband is Pierre Callot, nu 96. Hij dook na een spannende, nachtelijke huiszoeking door de Gestapo onder, omdat hij niet wilde gaan werken in het land van de vijand. Dat houdt hem tot vandaag bezig. En daarom maakte hij een heel duidelijke tekening om te tonen hoe hij via het werkhuis van zijn vader vluchtte naar de dakgoot van het naburige pand en daar wachtte tot de Gestapo weg was.

Verzet

Verzet tegen en medewerking met de Duitse bezetter zijn twee complexe thema’s in het verhaal over Antwerpen en WOII. De aanbiedingen hierover geven een persoonlijke kijk op wat het betekende om te leven in de Duitse dictatuur.

Over weerstand in Antwerpen is nog veel onderzoek te doen. Dat is niet eenvoudig, want tot 1944 was verzet meestal informeel.

Een grote verrassing zijn de sporen van verzet in verschillende poëziealbums, zoals in het album van getuige Lisette Foutrel, 91 jaar. Lisette vroeg in september 1944 ook aan de geallieerde bevrijders om dat album te tekenen. En dat deden wel meer jonge meisjes toen.