Overslaan en naar de inhoud gaan

Zeldzaam & Onmisbaar

Topstukken uit Vlaamse collecties

Michelangelo, Magritte, Francis Bacon, Ensor, Henry Moore, Van Dyck en Rubens … Het zijn maar enkele van de wereldberoemde namen die in het najaar 2023 in het MAS te zien zijn. De niet te missen expo ‘Zeldzaam en onmisbaar’ brengt een unieke selectie van bijna 100 werken uit de Vlaamse Topstukkenlijst. Kunstwerken, manuscripten en artefacten waarvoor bezoekers anders Vlaanderen moet doorkruisen zijn nu tijdelijk op één plek te bewonderen. Sommige stukken worden voor het eerst tentoongesteld. En dat alles ter ere van de twintigste verjaardag van het Vlaams Topstukkendecreet.

    dinsdag 31 oktober 2023 tot zondag 25 februari 2024 van 10:00 tot 17:00

​‘Zeldzaam en Onmisbaar’ is een absolute must-see die je meeneemt op een kunsthistorische wandeling langs verschillende parels uit Vlaamse collecties. Zo’n 35 grote en kleine musea, maar ook kerken, bibliotheken en particuliere verzamelaars geven de topstukken uit hun collectie tijdelijk in bruikleen. Stuk voor stuk zijn het werken die sinds 2003 zijn opgenomen in de Vlaamse Topstukkenlijst. Dat decreet zorgt ervoor dat topstukken die aan de criteria “zeldzaam en onmisbaar” voldoen, niet zomaar Vlaanderen mogen verlaten en dat ze zo goed mogelijk worden beschermd en bewaard.

De expo opent met een kleine klepper van formaat. De 13.000 jaar oude gegraveerde rolsteen uit Museum De Kolonie in Lommel is meteen het oudste object op de Topstukkenlijst. Volgens experten gaat het zelfs om het oudste voorwerp in Vlaanderen dat door een mens is versierd. Van daar start een leerrijke trip door de kunstgeschiedenis die je ook esthetisch zal verwonderen.

Middeleeuwse manuscripten, beroemde schilderijen van Hugo Van der Goes, Rubens, Jordaens, Ensor, Magritte en Bacon, beelden van Lucas Faydherbe en Henry Moore, een tekening van Michelangelo (de enige van Vlaanderen) maar ook kostbaar zilver, een aardglobe van Mercator en een zeldzaam meubel van Pierre Gole, de meubelmaker van de Franse koning Louis XIV, laten je niet onberoerd. Het jongste werk van de tentoonstelling is ‘Great American Nude #45’ van Tom Wesselmann, uit de Amerikaanse Pop-Art van 1963.

Ook verschillende gerestaureerde werken staan in de schijnwerpers zoals het beeldhouwwerk ‘Johannes rustend aan de borst van Jezus’ van Meester Heinrich von Konstanz, de schilderijen ‘De dood van Maria’ van Hugo van der Goes, ‘Judit’ van Jan Massijs, ​‘De kunstkamer van Cornelis van der Geest’ door Willem van Haecht en Rubens’ zelfportret uit het huis van de meester zelf.

Het MAS bewaart zelf ook 6 erkende Vlaamse topstukken waarvan het tegeltableau ‘De bekering van Saulus’ van Franchois Frans, in de expo te zien is. Twee andere topstukken uit de collectie worden tentoongesteld in het gratis Kijkdepot op de tweede verdieping.

Vlaamse topstukkendecreet

Wat waardevol is, moet beschermd worden. Dat is de logica van het Vlaamse Topstukkendecreet. Sinds het ontstaan van dit decreet in 2003 zijn een kleine 1.000  objecten en verzamelingen omwille van hun uitzonderlijke historische, cultuurhistorische, archeologische, wetenschappelijke of artistieke betekenis als topstuk erkend en beschermd.  

Dat gebeurt na onderzoek en afweging: roerend cultureel erfgoed krijgt een status als topstuk, als het zeldzaam en onmisbaar wordt beschouwd. De Topstukkenraad ondersteunt de overheid bij het beschermen en restaureren van topstukken en adviseert over aankopen. Via het Topstukkendecreet versterkt de overheid immers publieke collecties door belangrijke topstukken aan te kopen.

Voordat het Topstukkendecreet bestond, zijn portretten van Jacob Jordaens van een eeuwenoude Vlaamse familie naar het Rijksmuseum in Amsterdam verhuisd en kon de Londense National Gallery in 2001 vier prachtige stillevens van Joachim Beuckelaar bemachtigen. Vandaag zouden deze stukken dankzij het Topstukkendecreet dus niet meer zo maar uit Vlaanderen kunnen vertrekken.

De Vlaamse overheid (Departement Cultuur, Jeugd en Media en Event Flanders) organiseren samen met het MAS deze tentoonstelling naar aanleiding van het 20-jarige bestaan van dit Topstukkendecreet. Het belooft een prestigieuze tentoonstelling te worden waarbij Vlaamse Topstukken van de hoogste kwaliteit geselecteerd worden om op een unieke wijze samen getoond te worden.

Praktisch

  • 'Zeldzaam en onmisbaar. Topstukken uit Vlaamse collecties' is te zien vanaf 31 oktober 2023 tot en met 25 februari 2024, op de 3e verdieping van het MAS.

Praktisch

In samenwerking met:

Enkele topstukken uit de expo:

Ook interessant:

Van crabbelinge tot carton

De Vlaamse overheid plaatste ook een groot aantal 16e en 17e-eeuwse prenten en tekeningen op de topstukkenlijst. Het gaat om zeldzame topstukken van Bruegel, Rubens, Van Dyck, Jordaens, Otto van Veen, Jan Fijt en andere kunstenaars.

Museum Plantin-Moretus grijpt deze erkenning aan om haar unieke tekeningencollectie in de schijnwerpers te plaatsen. Ze pakt uit met een overzichtstentoonstelling die illustreert wie, waarom en hoe men in de 16e en 17e eeuw bij ons tekende. Met deze tentoonstelling toont het museum de 80 mooiste oude tekeningen uit Vlaamse collecties.

  • Expo in Museum Plantin-Moretus
  • Van vrijdag 17 november 2023 tot zondag 18 februari 2024

Lees meer over deze expo

Zie ook

Blikvangers

GRATIS | In de nieuwe expo ‘Blikvangers’ geven 16 Antwerpenaren hun eigen blik op onze collectie en kiezen ze hun persoonlijke topstuk. Want een topstuk is voor iedereen iets anders. Te bekijken in het Kijkdepot, vanaf 31 oktober 2023.

Topstukken Vlaamse Overheid

Vlaanderen bezit een prachtige collectie aan roerend cultureel erfgoed. Met het 'Topstukkendecreet' wil de Vlaamse overheid deze unieke cultuurgoederen beschermen. Op basis van het decreet is een lijst samengesteld met zeldzame en onmisbare voorwerpen. Enkele bewaren we in het MAS.

Rondleidingen

Kijken naar kunst

Een gids neemt je mee op een verrassende reis door de kunstgeschiedenis, met een focus op (leren) kijken naar kunst. 

Voor schoolgroepen

Een selfie op doek

3e kleuterklas t.e.m. 6e leerjaar

Waarom maken kunstenaars al eeuwenlang portretten? Wat willen ze hiermee vertellen? In dit atelier willen we kinderen aanzetten om onderzoekend, kritisch en creatief te kijken. Ze gaan zelf aan de slag met verf en een penseel.

Meld je aan voor de nieuwsbrief