Wat waardevol is, moet beschermd worden. Dat is de logica van het Vlaamse Topstukkendecreet. Sinds het ontstaan van dit decreet in 2003 zijn een kleine 1.000 objecten en verzamelingen omwille van hun uitzonderlijke historische, cultuurhistorische, archeologische, wetenschappelijke of artistieke betekenis als topstuk erkend en beschermd.
Dat gebeurt na onderzoek en afweging: roerend cultureel erfgoed krijgt een status als topstuk, als het zeldzaam en onmisbaar wordt beschouwd. De Topstukkenraad ondersteunt de overheid bij het beschermen en restaureren van topstukken en adviseert over aankopen. Via het Topstukkendecreet versterkt de overheid immers publieke collecties door belangrijke topstukken aan te kopen.
Voordat het Topstukkendecreet bestond, zijn portretten van Jacob Jordaens naar het Rijksmuseum in Amsterdam verhuisd en kon de Londense National Gallery in 2001 vier prachtige stillevens van Joachim Beuckelaar bemachtigen. Vandaag zouden deze stukken dankzij het Topstukkendecreet dus niet meer zo maar uit Vlaanderen kunnen vertrekken.
De Vlaamse overheid (departement Cultuur, Jeugd en Media en Event Flanders) organiseerde in 2023-2024 samen met het MAS de expo ‘Zeldzaam & onmisbaar’ naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van dit Topstukkendecreet. Een prestigieuze tentoonstelling waarbij Vlaamse Topstukken van de hoogste kwaliteit geselecteerd werden om op een unieke wijze samen getoond te worden.
Lees meer over het Topstukkendecreet op de website van Vlaanderen
Het MAS bewaart zelf ook 10 erkende Vlaamse topstukken, waaronder het tegeltableau ‘De bekering van Saulus’ van Franchois Frans (beeld zie boven).
