Het Saulustableau geeft een bekende Bijbelse scène weer: het moment wanneer de (Romeinse) christenvervolger Saulus op weg is van Jeruzalem naar Damascus en - verblind door een bliksemschicht die door God in de wolken boven het tafereel wordt uitgezonden - van zijn paard gegooid wordt. Ook zijn medereizigers en hun paarden reageren verschrikt en proberen zich te beschermen of dekking te zoeken. Op de achtergrond van de bosrijke setting wordt een stad (Jeruzalem? Damascus?) afgebeeld. De val, het visioen, de boodschap van Jezus leidt tot de bekering van Saulus die vanaf dan als apostel Paulus het christelijk geloof zal verkondigen.
Ontwerp en uitvoering
Het groot en intact tegeltableau (ruim 1 m hoog op 2 m breed) bestaat uit 98 veelkleurige vierkante majolicategels (veelkleurig geglazuurd aardewerk). Het toont de Bijbelse scène in een groot rechthoekig vlak omgeven door een rijkelijk versierd kader. De scène is dezelfde als die van het ondertussen verloren gegane schilderij van Francesco Salviati (1510-1563), bekend dankzij een gravure uit 1545 van Enea Vico (1523-1567).
Het hele kleurengamma van de 16e-eeuwse Antwerpse majolicaschilderkunst is hier toegepast: tinoxide voor de witte grondlaag, kobaltblauw, kopergroen, oranje, het karakteristieke geel en zelfs mangaanpaars. Een transparant glazuur over deze kleuren geeft een schitterende glans aan het eindproduct. Het globale decor van het tafereel kleurt overwegend groen. Het wordt gebruikt voor de grasvlakte op de voorgrond en voor twee gordijnen van lommerrijke bomen achter de groepen soldaten. De stad, aan de voet van twee hoge bergen op de achtergrond, en de wijdverspreide wolken boven het tafereel creëren een gevoel van diepte. De witte kleur van de paarden en van de kleding van de soldaten plaatst hen, de acteurs van de scène, op de voorgrond.
De tegels in het bovenste en onderste kader tonen herhalende paren van twee of drie putti die antieke vazen of groteske maskers ondersteunen. Ze zijn afgebeeld op een blauwe en bruine ondergrond en geschilderd als een doorlopende strook die van de ene tegel naar de andere overgaat, en waarbij elke tegel een andere compositie laat zien. In de flankerende gele pilasters staan afgebeeld: groteske maskers, vazen en half-menselijke figuren in ijzersmeedwerk, trossen van
vruchten en bloemen.
Productie
Het tegeltableau uit 1547 is een zeldzame getuige van de vroege majolicaproductie in Antwerpen, een typisch renaissancefenomeen. Het is het enige volledig bewaarde exemplaar uit deze periode. Het is een typisch voorbeeld van de originele stijl van de Antwerpse productie waarin de Venetiaanse invloed versmelt met de Zuid-Nederlandse decoratieve vormentaal en zelfs met Franse siermotieven.
Het tableau wordt toegeschreven aan het atelier Den Salm, in 1520 opgericht door Guido Andries (Guido di Savino), een Venetiaanse majolicabakker die in het begin dan de 16e eeuw mee aan de bakermat stond van de majolicanijverheid in Antwerpen. Dankzij de kwalitatief hoogstaande producten genoot het atelier grote bekendheid in binnen- en buitenland tot het begin van de 17e eeuw. Al deze argumenten tonen aan dat het Saulustableau onmisbaar cultureel erfgoed voor Vlaanderen is.
'De bekering van Saulus' (of: 'De bekering van Saulus (Paulus) op weg naar Damascus' of 'De val van Saul') kan je bewonderen in de permanente MAS-tentoonstelling ‘Vracht’.
Het tableau is opgenomen in de MAS-collectie onder inventarisnummer AV.1571.
Nu te zien in Nederland
Het Saulustableau is nu tijdelijk te bewonderen in Nederland. Het maakt er deel uit van de tentoonstelling ‘Uit het paradijs’ in Museum Krona in Uden, nog tot 16 maart 2025. Deze tentoonstelling belicht ‘de reis van de mens’: vanuit een veilige omgeving – het paradijs – keert de mens, via obstakels, uiteindelijk gelouterd terug naar huis.
Vanaf eind maart 2025 is het topstuk opnieuw in het MAS te zien, in de expo ‘Vracht’.
