Overslaan en naar de inhoud gaan
beschilderde tegels die een tafereel uitbeelden

Saulustableau

Het Saulustableau (AV.1571) staat ook bekend als ‘De bekering van Saulus (Paulus) op weg naar Damascus’ en als ‘De val van Saul’. Het geeft een bekende Bijbelse scène weer: het moment wanneer de (Romeinse) christenvervolger Saulus op weg is van Jeruzalem naar Damascus en - verblind door een bliksemschicht die door God in de wolken boven het tafereel wordt uitgezonden - van zijn paard gegooid wordt. Ook zijn medereizigers en hun paarden reageren verschrikt en proberen zich te beschermen of dekking te zoeken. Op de achtergrond van de bosrijke setting wordt een stad (Jeruzalem? Damascus?) afgebeeld. De val, het visioen, de boodschap van Jezus leidt tot de bekering van Saulus die vanaf dan als apostel Paulus het christelijk geloof zal verkondigen. Dit prachtige tegeltableau is recent opgenomen in de lijst van de Vlaamse topstukken.

Ontwerp en uitvoering

Het groot en intact tegeltableau (ruim 1 m hoog op 2 m breed) bestaande uit 98 veelkleurige vierkante majolicategels (veelkleurig geglazuurd aardewerk). Het toont de Bijbelse scène in een groot rechthoekig vlak omgeven door een rijkelijk versierd kader. De scène is dezelfde als die van het ondertussen verloren gegane schilderij van Francesco Salviati (1510-1563), bekend dankzij een gravure uit 1545 van Enea Vico (1523-1567). 

Het hele kleurengamma van de 16e-eeuwse Antwerpse majolicaschilderkunst is hier toegepast: tinoxide voor de witte grondlaag, kobaltblauw, kopergroen, oranje, het karakteristieke geel en zelfs mangaanpaars. Een transparant glazuur over deze kleuren geeft een schitterende glans aan het eindproduct. Het globale decor van het tafereel kleurt overwegend groen. Het wordt gebruikt voor de grasvlakte op de voorgrond en voor twee gordijnen van lommerrijke bomen achter de groepen soldaten. De stad, aan de voet van twee hoge bergen op de achtergrond, en de wijdverspreide wolken boven het tafereel creëren een gevoel van diepte. De witte kleur van de paarden en van de kleding van de soldaten plaatst hen, de acteurs van de scène, op de voorgrond.

De tegels in het bovenste en onderste kader tonen herhalende paren van twee of drie putti die antieke vazen of groteske maskers ondersteunen. Ze zijn afgebeeld op een blauwe en bruine ondergrond en geschilderd als een doorlopende strook die van de ene tegel naar de andere overgaat, en waarbij elke tegel een andere compositie laat zien. In de flankerende gele pilasters staan afgebeeld: groteske maskers, vazen en half-menselijke figuren in ijzersmeedwerk, trossen van 
vruchten en bloemen. 

Productie

Het tegeltableau uit 1547 is een zeldzame getuige van de vroege majolicaproductie in Antwerpen, een typisch renaissancefenomeen. Het is het enige volledig bewaarde exemplaar uit deze periode. Het is een typisch voorbeeld van de originele stijl van de Antwerpse productie waarin de Venetiaanse invloed versmelt met de Zuid-Nederlandse decoratieve vormentaal en zelfs met Franse siermotieven.  

Het tableau wordt toegeschreven aan het atelier Den Salm, in 1520 opgericht door Guido Andries (Guido di Savino), een Venetiaanse majolicabakker die in het begin dan de 16e eeuw mee aan de bakermat stond van de majolicanijverheid in Antwerpen. Dankzij de kwalitatief hoogstaande producten genoot het atelier grote bekendheid in binnen- en buitenland tot het begin van de 17e eeuw. Al deze argumenten tonen aan dat het Saulustableau onmisbaar cultureel erfgoed voor Vlaanderen is. 

'De bekering van Saulus' (of: 'De bekering van Saulus (Paulus) op weg naar Damascus' of 'De val van Saul') kan je bewonderen in de permanente MAS-tentoonstelling ‘Vracht’. Vanaf eind oktober 2023 zal het tijdelijk deel uitmaken van de MAS-expo over 20 jaar topstukken in Vlaanderen 'Zeldzaam en onmisbaar'

Het tableau is opgenomen in de MAS-collectie onder inventarisnummer AV.1571.

Zie ook

Restauratie tegeltableau

Na restauratie zijn de tegels van 'De bekering van Saulus' beter en veiliger gemonteerd, de vergeelde replicategels vervangen en sporen van oude restauraties zijn weggewerkt. Het project is een voorbeeld voor toekomstige behandelingen van gelijkaardige tegeltableaus.

Topstukken Vlaamse Overheid

Vlaanderen bezit een prachtige collectie aan roerend cultureel erfgoed. Ook het MAS heeft in zijn collectie enkele opmerkelijke stukken die erkend zijn als 'topstuk'.

Vracht

Over de haven, mensen en goederen

Reis door de geschiedenis van de havenstad en leer over de band tussen de stad en wereldhandel. 

Zeldzaam & Onmisbaar. Topstukken uit Vlaamse collecties

31.10.2023 - 25.02.2024

- AFGELOPEN - Magritte, Bacon, Ensor, Moore, Jordaens, Rubens … Het zijn maar enkele van de wereldberoemde namen die in het MAS te zien waren. ‘Zeldzaam & Onmisbaar’ bracht een unieke selectie van topstukken uit de Vlaamse topstukkenlijst.

Meld je aan voor de nieuwsbrief