Schilderingenreeks De negen overdenkingen over de onreinheid van het lichaam
Kinugasa Morishige of een kopie van een onbekende maker uit de late Edo-periode
Japan, vermoedelijk Kyoto, ca. 1670-1680 of ca. 1750-1868
Inkt en pigment op papier
MAS, AE.4552
Legaat van Max Elskamp, 1932
Een vrouw in ‘twaalflagige’ hofkleding (jūnihitoe) kijkt voor zich uit. Haar over elkaar gedragen kimono’s vormen een kleurrijke cascade van mouwboorden. Haar lange haar valt over de schouders en hoog op haar voorhoofd prijken geschilderde wenkbrauwen. Waarschijnlijk is ze gemodelleerd naar de dichteres Ono no Komachi (ca. 825-900), die in Japan nog steeds bekendstaat om haar legendarische schoonheid.
Mediteren over de dood
De boeddhistische schilderingenreeks De negen overdenkingen over de onreinheid van het lichaam brengt de eindigheid van het menselijk lichaam in beeld. Op de eerste schildering zie je een jonge vrouw in hofkleding uit de Heian-periode (794-1185). De volgende schilderingen tonen hoe haar lichaam na haar dood vergaat. Monniken gebruikten dergelijke reeksen als hulpmiddel bij hun meditatie. Ze confronteerden hen met de vergankelijkheid en moesten ook hun verlangens naar een vrouw helpen bedwingen. Bij elke schildering hoort een gedicht in klassiek Chinees en de reeks besluit met een Japans nawoord over de eindigheid van het leven. (De prent van de zevende fase is er niet of niet meer. Het bijbehorende gedicht is wel bewaard.)
De herkomstgeschiedenis van de reeks vergroot haar belang. De Antwerpse dichter en advocaat Max Elskamp kocht ze na het overlijden van hun vorige eigenaar, de Parijse kunstcriticus en -verzamelaar Philippe Burty (1830-1890). Zo is De negen overdenkingen ook een illustratie van de populariteit van de Japanse kunst en cultuur bij kunstenaars en verzamelaars in het Parijs en Antwerpen van de late 19de en de vroege 20ste eeuw.
Eerste overdenking: pas gestorven
Vijfde overdenking: verslonden
Negende overdenking: de oude graven
