Wat is een staatsiesloep?
Staatsiesloepen zijn praalboten die gebruikt werden om belangrijke personen te vervoeren bij staatsaangelegenheden of staatsiebezoeken. Het woord staatsie komt van zowel pracht en praal als van een benaming voor een constructie op het achterschip. Staatsiesloepen zijn vaartuigen die bedoeld zijn om gebruikt te worden op ingesloten wateren. Omdat deze sloepen niet bestand moeten zijn tegen de open zee kunnen ze veel rijker worden versierd dan zeevaardige boten. Het concept van zulke staatsiesloepen gaat al enkele duizenden jaren mee. De farao’s in Egypte maakten veelvuldig gebruik van staatsiesloepen op de Nijl, maar ook de Vikings en Kelten kenden het fenomeen. Soms werden staatsiesloepen gemaakt door een bestaande boot om te bouwen met versieringen. In andere gevallen werden de staatsiesloepen specifiek voor dit gebruik gebouwd.
Het bekendste voorbeeld van een staatsiesloep is waarschijnlijk de ‘Bucentaurus’ (of Bucintoro) van de Doge in Venetië. Met deze prachtige boot ging de Doge elk jaar het water op om zijn ceremonieel huwelijk met de zee te verlengen. Er zijn ook voorbeelden bekend dichter bij huis. In Antwerpen waren er meer dan eens majestueuze intredes met staatsiesloepen. Koning Leopold I maakte in 1835 zijn opwachting met de Canot Royal die ook op een scheepswerf in Antwerpen werd gebouwd. Deze sloep werd meer dan 60 jaar later nog gebruikt om de leden van de Belgica-expeditie te ontvangen. De meest bekende intredes met staatsiesloepen in Antwerpen zijn die van Napoleon. In 1803 deed hij zijn eerste officiële intrede als eerste consul. Deze gelegenheid werd vereeuwigd in een topstuk van Mattheus Ignatius van Bree dat momenteel te zien is in de tentoonstelling ‘Vracht’. Let wel, de maquette in de MAS-collectie is niet gebaseerd op de sloep van dit schilderij. Het model van de sloep van de keizer is van de staatsiesloep waarmee Napoleon in 1810 zijn intrede deed. Voor deze gelegenheid werd een volledig nieuwe sloep gebouwd in Antwerpen. Deze sloep bestaat nog steeds en is momenteel te zien in het Musée de la Marine in Brest. De maquette wacht momenteel op een volgende gelegenheid om weer op zaal te schitteren.
Zicht op de sloep van de keizer in Les Atelier des Capucins in Brest - © Musée national de la Marine / Jean-Yves Besselièvre
Model van de beroemde galei Bucentaurus, AS.1962.049.177, Collectie Stad Antwerpen, MAS
Bree, Mattheus Ignatius van, 'Intrede van de 1ste consul Napoleon te Antwerpen in 1803', AS.1959.097, Collectie Stad Antwerpen, MAS
