Toen Napoleon in 1803 zijn intrede in Antwerpen deed was hij eerste consul. De staatsiesloep die hierbij gebruikt werd, was redelijk sober. Bij zijn tweede bezoek in 1810 was Napoleon een keizer op huwelijksreis. Voor zo’n gelegenheid moest zijn intrede rijkelijk en memorabel zijn. De sloep uit 1803 volstond niet.
De Antwerpse scheepswerf Barthélemy kreeg in de lente van 1810 amper 21 dagen tijd om een nieuwe staatsiesloep te bouwen. Ontwerper was de Franse ingenieur Georges-Alex Guillemard. Die baseerde zich op een werk van een Zweedse ingenieur. Dit werk bevatte allerlei basisontwerpen voor schepen, een catalogus van scheepsplannen. Het ontwerp werd dan aangepast naar eigen smaak en vereisten. De bouw van de sloep gebeurde onder het waakzame oog van meestertimmerman Le Théau terwijl de Antwerpse beeldhouwer Van Petersen instond voor de versiering. Het resultaat was een monumentale sloep die een keizer waardig was. Het vaartuig was 18,30 meter lang en 3,55 meter breed, en werd bediend door maar liefst 48 roeiers.
Napoleon bezoekt het eskader van de Schelde, Mathieu-Ignace Van Brée, 1810 (Public domain, via Wikimedia Commons)
Plannen van de sloep van de keizer door Guillemard-Le Borgne (FelixArchief, Dossier schenking Keizersboot)
Hoewel deze personen werden vertrouwd met een belangrijk prestigeproject voor een keizer is er verbazingwekkend weinig geweten over hen. Guillemard blijft voornamelijk een naam op een bouwplan. Van de meestertimmerman Le Théau is tot op heden enkel bekend dat hij afkomstig is van Granville. Ook de beeldhouwer Van Petersen blijft een mysterie. Hoewel hij steevast werd aangeduid als een Antwerpse beeldhouwer is hij niet terug te vinden in de bevolkingsregisters. Zelfs de scheepswerf Barthélemy waar de sloep werd gebouwd lijkt verloren te zijn gegaan in de tijd.
Ook beeldmateriaal van de sloep in 1810 is schaars. Afgezien van de plannen van zowel Chapman, de Zweedse ingenieur, als Guillemard is de sloep in originele vorm slechts op twee schilderijen te bewonderen. Een van deze schilderijen is hierboven afgebeeld en werd door Mattheus Ignatius van Bree gemaakt, dezelfde kunstenaar die het werk van de intrede in 1803 had verzorgd. Het andere schilderij is van Louis-Philippe Crépin en toont de staatsiesloep bij de aankomst van het keizerspaar in Antwerpen.
De staatsiesloep die vandaag in Brest te zien is mag dan wel de authentieke sloep zijn. Maar zo zag de sloep er bij Napoleons intrede in Antwerpen niet uit. De staatsiesloep kreeg een update door zijn nakomer Napoleon III, toen die in 1858 een bezoek bracht aan Brest. Het is dan dat de meeste decoraties zijn toegevoegd die vandaag zo kenmerkend zijn voor het topstuk.
Bezoek van Napoleon III aan Brest, 11 augustus 1858, Auguste Mayer 1859 © Musée national de la Marine/A.Fux
