Op 15.12.2016 heeft de varende hijsbok Brabo de historische havenkraan 111 teruggeplaatst op haar originele standplaats op de Scheldekaai. Het relatief kleine kraantje nummer 111 is de laatste volledig authentieke overlever van het meest succesvolle kraantype uit de geschiedenis van de haven van Antwerpen: van dit type stonden er ooit 226 in de haven.
Waterperskraantje
Deze kranen werden aangedreven met waterdruk. Gewoon koud dokwater werd in verschillende pershuizen zoals het Zuiderpershuis opgepompt en onder hoge druk gezet. Via kilometerslange ondergrondse leidingen dreef dit perswater tal van havenwerktuigen aan. Dit ingenieuze systeem werd uitgevonden door de Britse industrieel William Armstrong, die in 1878 de eerste Antwerpse installaties leverde. Deze technologie hield uitzonderlijk lang stand. Net geen eeuw lang deed het hier dienst, tot het Zuiderpershuis in 1974 finaal buiten dienst gesteld werd. Vanaf 1907 werkten de hydraulische kranen of “waterperskranen” naast elektrische kranen in de haven. Hoewel de snel evoluerende elektrische technologie de kraantypes steeds groter, sneller wendbaarder en krachtiger maakte, konden de hydraulische kranen nog lang hun mannetje staan.
Kraan 111 werd gebouwd in 1907 in Hoboken. Constructeur “Union Métallurgique” was een samenwerking van de scheepswerf Cockerill en de kraanbouwer Le Titan Anversois. Ze heeft een hijskracht van 2 ton.
Museumstuk en monument
In 1974 werd kraan 111 samen met kraan 97 opgenomen in de collectie van het toenmalige Nationaal Scheepvaartmuseum in het Steen. Dit was de start van de unieke Antwerpse kranencollectie die vandaag 18 kranen omvat en wordt beheerd door het MAS.
Sinds 2002 zijn de kranen beschermd als monument en sinds 2006 maakt het MAS werk van de restauratie van deze gigantische museumstukken. Kraan 111 werd opnieuw gestabiliseerd, roest werd verwijderd en verdwenen onderdelen werden vervangen. Het hydraulische mechanisme van deze kraan is geconsolideerd maar niet terug in werking gebracht.
Samenwerkingsproject
De restauratie van de zwaar gehavende kraan 111 gebeurde in een intense samenwerking die behalve de restauratie zelf ook andere maatschappelijke doelstellingen realiseert. Naast culturele partners zoals het MAS, het agentschap Onroerend Erfgoed, en Monumentenwacht Vlaanderen, werden er ook samenwerkingen opgezet met partners uit de sociale economie: Werkvormm vzw stond in voor het metaalwerk, Wotepa vzw voor de reconstructie van de houten kraancabine en Talentenwerf, een project van de Confederatie Bouw en de VDAB, verzorgde het schilderwerk. Het project kon enkel slagen dankzij de inzet van tal van vrijwilligers bij het MAS en de constructieve logistieke steun van het Havenbedrijf.
