Wereldwijd bekende collectie kunst uit precolumbiaans Amerika
Buitengewone band tussen mensen en goden
Waar komen we vandaan? Waar gaan we naartoe? Wat gebeurt er na de dood? Mythen en religies, filosofen en wetenschappers gaan sinds mensenheugenis op zoek naar antwoorden op deze existentiële vragen. De antwoorden die mensen geven, verschillen sterk maar er zijn ook verrassende gelijkenissen.
Op de achtste verdieping van het MAS wordt binnen het thema ‘Leven en dood. Over boven- en onderwereld’ vertelt over de buitengewone band tussen de mens en de wereld van goden, voorouders en geesten.
De tentoonstelling bestaat uit verschillende delen, waarvan de laatste twee zich toespitsen op precolumbiaans Amerika aan de hand van de collectie Paul en Dora Janssen-Arts. Die geeft op een prachtige manier de onlosmakelijke band weer tussen leven en dood bij culturen in het Amerika van vóór de verovering door Europa.
Historisch en actueel
De MAS-keuze voor een thematische aanpak wordt er volledig doorgetrokken: de meer dan 400 objecten uit de befaamde collectie-Janssen worden niet chronologisch of geografisch gepresenteerd, maar maken deel uit van een verhaallijn. Die verhalen illustreren dat er bij de bewoners van het Amerikaanse continent ontzettend veel verschillen waren, maar dat hun visie op de wereld om hen heen ook opvallend veel gelijkenissen vertoont.
Zo zien we hoe mensenoffers als essentieel gezien werden om de continuïteit tussen leven en dood te waarborgen en hoe op het hele continent vruchtbaarheidsrituelen diverse vormen aannamen maar altijd de kern vormden van de pre-Spaanse leefwereld. Precieuze grafgiften, vaak in goud, weerspiegelen het belang dat alle bewoners van het continent, van Alaska tot Chili, hechtten aan het leven na de dood.
Multimedia tonen aan dat deze visie nog steeds erg aanwezig is in het hedendaagse Latijns-Amerika, hoewel ze zich vermengd heeft met katholieke tradities.
Precolumbiaanse kunst door de bril van Europa
In een ander deel van de tentoonstelling verplaatst de blik van de bezoeker zich: terwijl het voorgaande deel vertelt over hoe de mensen in precolumbiaans Amerika leefden en – vooral – dachten, belicht het laatste deel van de achtste verdieping hoe de bewoners van Europa, van Antwerpen tot Spanje, naar de voorwerpen uit dit ‘verre’ continent keken, vanaf hun ‘ontdekking’ tot vandaag de dag.
Tientallen voorwerpen in goud vertellen over de goudkoorts van de conquistadores in de zestiende eeuw en sculpturen in keramiek en steen tonen hoe kunstenaars en verzamelaars vanaf het begin van de twintigste eeuw oog kregen voor de esthetiek van de Amerikaanse voorwerpen.
Verbluffende voorwerpen in jade, schelp, textiel en veren verklaren hoe verzamelaars van precolumbiana, zoals Dora Janssen, gegrepen werden door de esthetiek en het vakmanschap dat zo uitgesproken aanwezig is in deze objecten.
Dora Janssen
Dora Janssen komt in de opstelling en in dit boek zelf aan het woord: zij vertelt over haar fascinatie en liefde voor de schoonheid van precolumbiaanse voorwerpen.
Daarnaast geven we in dit boek ook ruimte aan de persoonlijke getuigenis van een ‘Antwerpse Venezolaan’, Orlando Verde, die vertelt hoe hij zich verbonden voelt met het hele continent. Hij ervaart ‘zijn’ voorwerpen óók als esthetisch en is tegelijk trots op zijn eigen erfgoed en op de diversiteit en geschiedenis van Latijns-Amerika.
'Stomme' voorwerpen laten leven
De laatste voorwerpen op de laatste tentoonstellingsverdieping van het MAS getuigen dan weer van het wetenschappelijk werk dat aan de basis ligt van tentoonstellingen, zoals die in het MAS: een voorwerp krijgt maar een stem en een verhaal dankzij het werk van antropologen, historici, archeologen, kunsthistorici… In het geval van het Amerikaanse continent is dat niet altijd even makkelijk: archeologen gaan de uitdaging aan om de ‘stomme’ voorwerpen weer tot leven te brengen.
De volledige collectie Paul en Dora Janssen-Arts staat ook online.
Te koop in de MAS shop:
Leven en dood. Boven- en Onderwereld.
Met de collectie van Paul en Dora Janssen-Arts
een publicatie van: [BE] BAI - MAS Books
ISBN: 9789085865780 ISBN-13: 9789085865780
