Goede kunst mijdt de musea
Als in de Dingen boeken musea al ter sprake komen, is dat erg kritisch. Zo waarschuwt hij voor het archief (en museum) als een soort vlucht uit de realiteit in Ingaan op de dingen (1992). In Doorgaan met de dingen (1994) is hij in het essay “Kunstenaar en beschaving in crisis” hard voor musea: “Werken, geproduceerd voor musea, hebben al opgehouden te bestaan op het moment dat ze gemaakt worden”. Ze sterven, omdat toeschouwers er geen dynamische relaties mee onderhouden. En: “Er is maar één soort goede kunst. Ze is geëngageerd, kritisch, dient de emancipatie van mens en samenleving. Ze mijdt de musea, staat in het leven, bereikt het publiek en laat zich niet beheersen door de wetten van de commercie”.
Als je het isoleert, gaat het dood
Wanneer Floortje Vantomme en Jorijn Neyrinck van tapisplein in 2007 Jaap Kruithof interviewen, herhaalt hij zijn vroegere kritiek op musea. “Als je het isoleert, gaat het dood”, zegt hij dan over het eeuwig bewaren van objecten in musea en verwijst naar het werk van antropoloog Rik Pinxten (Universiteit Gent). Hij moet ook niets hebben van de multimedia en de “kinderachtigheid” van hedendaagse musea.
De ziel van een cultuur
Tegelijk is hij gevoelig voor de historische sensatie van bijvoorbeeld “een kasteel waar de kamers nog zo zijn als 500 jaar geleden” of “een museum met oude instrumenten”. Hij wil in zijn kritiek op musea dus niet even ver gaan als Pinxten. De “zending” van musea is belangrijk, aldus Kruithof. Zo komt hij tot de uitspraak dat musea de “ziel van een cultuur” zouden moeten pakken. Dat probeert hij ook als verzamelaar op dat moment. Hij wil niet “de goeie dingen” verzamelen, maar wat typisch is, zoals bijvoorbeeld dierenbeeldjes die de denigrerende gedachten over dieren van de moderne westerse cultuur uitdrukken.
Geen museum neemt dat op
Over de toekomst van zijn eigen verzameling, zegt Kruithof in 2007 eerst dat hij eigenlijk een deel van de collectie, misschien 2000 tot 3000 dingen, zou moeten weg doen. Over de lange termijn, zegt hij dat hij weet dat “geen museum dat opneemt”. Maar wanneer wordt doorgevraagd naar de ideale eindbestemming, antwoordt hij wat vele verzamelaars zouden antwoorden. Het samenhouden van de collectie zou voor hem het mooiste zou zijn. Het uit elkaar halen maakt de verzameling kapot.