Hoe ging Jaap Kruithof zelf om met het bewaren van zijn verzameling? In zijn korte Gids van Museum Primrose van 2005 schrijft hij: “Verzamelen bevat vier activiteiten: kopen, schoonmaken, repareren en etaleren…. Schoonmaken: soms absoluut nodig, soms helemaal niet. Vuil kan bijzonder mooi zijn, verkleuringen door het licht eveneens. Kwestie van ervaring. Repareren: soms moet het, soms moet je het voorwerp eerbiedig laten zoals het is.”
In zijn gesprek met tapisplein in 2007 komt hij hierop terug. Schoonmaken is nodig, zo stelde hij, “behalve wanneer de tijd toegevoegde waarde heeft”. Zo liet hij bij leder de schade liever intact.
Schoonmaken deed Jaap Kruithof vaak met een zakdoek. Soms schilderde hij dingen bij. Dat herinneren zijn kinderen zich.
In Museum Primrose, in het huis van Jaap Kruithof, werd de verzameling droog bewaard en objecten werden vermoedelijk af en toe afgestoft. Al schreef Kruithof ook dat "de spinnen van mijn kelders dansen als je te dicht komt". De temperaturen schommelden natuurlijk in Museum Primrose. Kruithof raakte de dingen ook vaak aan, om ze te etaleren en dan weer te herschikken.
In een professioneel museumdepot verloopt bewaren en restaureren anders. We laten Femke Gherardts, verantwoordelijke van het kijkdepot MAS, aan het woord:
De prioriteit van een professionele depotwerking is preventieve conservatie. Dit houdt in dat er maatregelen genomen worden om het object zo optimaal mogelijk te bewaren voor het nageslacht. Belangrijk zijn de klimaatregeling (temperatuur en vochtigheid), de lichtregeling en het weren van ongedierte en schimmels. In functie hiervan worden objecten in depots meestal per materiaaltype geschikt, in tegenstelling tot wat gebeurde in Museum Primrose. Ook het stof- en vuilvrij houden van objecten is een essentieel aspect van de preventieve conservatie. Dus ook al vond Jaap Kruithof vuil mooi, het komt de levensduur van het object niet ten goede.
Stof en vuil trekken immers vocht aan. Dat kan leiden tot verzuring, schimmels en ongedierte. Daarom is het heel belangrijk dat de objecten gereinigd worden, echter niet in een sopje met veel detergent! Er zijn enkele regels die in acht genomen moeten worden.
- Er worden steeds handschoenen gedragen, enerzijds om het object te beschermen tegen de zuren van onze handen, anderzijds om onszelf te beschermen.
- De objecten worden steeds droog gereinigd met een gladde microvezeldoek (vlak oppervlak) of met een zachte kwast en stofzuiger met regelbare zuigkracht en HEPA-filter.
- Enkel wanneer het echt noodzakelijk is, wordt het object met een licht vochtige doek met gedemineraliseerd water gereinigd.
Richtlijnen voor conservatie van collecties vind je bijvoorbeeld bij Depotwijzer:
tips voor het conserveren van museumobjecten: het schoonmaken van museumobjecten from LCM on Vimeo.
Ook restauratie gebeurt volgens internationale richtlijnen. Door de tijd zijn objecten onderhevig aan veranderingen zoals verkleuringen, patines, materiaalverlies, … Dit maakt, zeker voor gebruiksvoorwerpen, deel uit van het verhaal van het object en wordt meestal niet “hersteld” of vervangen. Kunstvoorwerpen zoals schilderijen worden wel gerestaureerd wanneer er teveel materiaalverlies is waardoor het tafereel onvolledig is geworden of wanneer de lacunes storend werken voor de kijker. Bijschilderen zoals Kruithof soms deed, is vandaag echt uit den boze. De lacunes in schilderijen worden door restauratoren bijgewerkt met minder ingrijpende technieken zoals tratteggio (opvullen met streepjes), pointillisme (opvullen met puntjes), opvullen met een neutrale kleur, … zodat het van dichtbij voor de kijker steeds duidelijk is wat een recente aanvulling is.