Tatoeages, piercings en make-up zijn lichaamsversieringen die dagelijks te zien zijn in ons straatbeeld. Het lichaam, en met name de huid, dient als een canvas om te laten zien wie we zijn, mooier te maken, ergens bij te horen en te veranderen. Het is een belangrijk uitdrukkingsmiddel van de identiteit.
Naast de sociaal geaccepteerde lichaamsversieringen komen ook extremere vormen aan bod zoals opzettelijk aangebrachte littekens, brandmerken of silhouetveranderingen. Waar mensen met lichaamsversieringen doorgaans al snel in hokjes worden geplaatst bood het MAS een open blik.
De tentoonstelling bevatte beelden die mogelijk minder geschikt waren voor gevoelige kijkers.
De expo
MAS-collectie en internationale bruiklenen
In de tentoonstelling stonden beelden, maskers en opsmuk uit deetnografische collectie van het MAS in de kijker, van Papoea-Nieuw-Guinea tot Brazilië en van Ivoorkust tot Japan.
Prinses met tattoo
In het verleden stonden tatoeages in het Westen vooral symbool voor welbepaalde groepen. Matrozen, soldaten, criminelen: met hun lichaamsversieringen toonden ze wie ze waren en wat ze binnen hun groep bereikt hadden. Verrassend is dat aan het eind van de 19de eeuw ook de hoogste klassen zich lieten tatoeëren, zelfs leden van koningshuizen. De Franse prinses Marie d’Orléans was getrouwd met de Deense prins Waldemar. Op haar bovenarm liet ze een anker tatoeëren om haar verbintenis met haar man, een fervente zeevaarder, uit te drukken.
Prinses Marie van Bourbon d’Orléans (1865-1909), met tatoeage, 1907, © Illustrated London News Ltd / Mary Evans
Praten met de doden via bewerkte schedels
Via schedels van overledenen communiceerden Papoea’s met de geestenwereld. Zij bewerkten de schedels met klei en verf tot een gelijkend portret. De voorouders bleven herkenbaar en zagen er ook op hun best uit, een respectvol gebaar. Schedels met witte patronen waren van mannen, met zwarte motieven van vrouwen.
Gemodelleerde mannenschedel uit Papoea-Nieuw-Guinea. Schedel, klei, verf, parelmoer, haar. Ex-collectie Jacques Schwob, 1955. © MAS, Antwerpen
De objecten werden aangevuld met bruiklenen uit internationale musea, zoals het Tropenmuseum Amsterdam, het Afrika Museum Berg en Dal, het Rijksmuseum voor Volkenkunde Leiden en uit privéverzamelingen.
Persoonlijke verhalen en hedendaags werk van ORLAN
De tentoongestelde objecten werden afgewisseld metpersoonlijke verhalen, videofragmenten en hedendaags werk van de Franse kunstenares ORLAN. Zij ziet haar eigen lichaam als kunstobject om maatschappelijke kritiek te geven. ORLAN zet chirurgie in als artistiek middel om de maakbaarheid van het lichaam bespreekbaar te maken. Ze kaart stereotiepe beelden van schoonheid in verschillende culturen aan en de prijs die mensen betalen om eraan te beantwoorden.
Pop-up tattooshop
De expo werd aangevuld met een echte tattooshop. Enerzijds was er een diorama van een tattoowinkel uit de jaren ‘50 uit de havenbuurt van Rotterdam, anderzijds was er een tattooshop waar tijdens bepaalde momenten bezoekers een tatoeëerder live aan het werk konden zien.
Op afspraak kon je zelf een tattoo laten zetten. Hedendaagse tatoeagekunstenaars maakten speciaal voor deze expo ontwerpen op basis van de collectie van het MAS.
Jef Vertommen, alias Joe Pancho, is de eerste tatoeëerder in de Antwerpse haven.
Haar in het Kijkdepot
Aansluitend op de expo wierp het Kijkdepot (+2) een andere blik op zoiets alledaags als haar. Mensen hebben het of hebben het gehad. Het groeit, valt uit, verandert van kleur, wordt verzorgd, geknipt... We staan er niet bij stil, maar haarlokken krijgen vaak een tweede leven. Puur functioneel voor poppen of haarstukjes. Maar het kan ook een symbolische of magische kracht krijgen, als aandenken aan een overledene of als talisman. Je maakte kennis met een minder bekend en boeiend facet van de MAS-collecties. Alledaags en tegelijk heel bijzonder.
Instagramactie
Elke lichaamsversiering heeft zijn verhaal. Je kon je tattoo, piercing of andere vorm van body art delen met #bodyartMAS en je eigen foto in de expo ontdekken.
Bezoekersgids
Download de
Colofon
Download