Het Retabel van Averbode werd op 4 december 1514 betaald aan Jacob van Cothem uit de Kammenstraat in Antwerpen. Het is niet duidelijk of van Cothem een handelaar was of de beeldsnijder van het retabel. De schilder van het altaarstuk is onbekend. Broeder-portier Nicolaas Huybs financierde de aankoop met de opbrengst van zijn activiteiten als imker. In de kerk van de abdij van Averbode kreeg het retabel een plaats op het altaar van de HH. Belijders. In 1873 kocht de voorloper van het MAS, het Museum voor Oudheden in het Steen, het kunstwerk aan. Het topstuk is momenteel te bewonderen in het Kijkdepot, op de 2de verdieping van het MAS.
Het altaarstuk verbeeldt Christus’ kruisdood, de droefenis daarover bij zijn moeder en volgelingen, en zijn verrijzenis. Jezus’ offer bevrijdt de mensheid van de gevolgen van de erfzonde en luidt een nieuw verbond in van met God met de gelovige mensen.
