Originele miniaturen in 'Leven & Dood'

Betekenis en herkomst

De miniaturen komen uit een reeks van 54 schilderingen. Samen vormen ze een leidraad bij de meditatie op Sarvavid Vairocana. Vairocana belichaamt het onmetelijke licht en is de belangrijkste van de dhyani-boeddha’s. Dat zijn de vijf hemelse boeddha’s in het Tibetaans boeddhisme. Tijdens het mediteren worden ze voor de geest geroepen.

Eigenlijk is de meditatiepraktijk geheim. Hoe het in zijn werk gaat, wordt enkel mondeling van leraar op leerling overgedragen. Dat maakt deze schilderingen, die de meditatie in beeld brengen, uniek. Waarschijnlijk werd de reeks gemaakt voor een Mongoolse prins die de meditatie wilde leren. De stijl van de miniaturen wijst erop dat dat gebeurde in een Chinees atelier, onder het toezicht van een Tibetaanse leraar.

VEMA (vriendenvereniging van het voormalige Antwerpse Etnografisch Museum) kocht de miniaturen in 1977 van Raphaël Verbois (1885-1979). Verbois was een Vlaamse scheutist, die van 1910 tot 1939 in China werkte. Hij kreeg ze in 1923 van een monnik van het klooster van Wangzimiao, in de voormalige provincie Jehol. Die had ze eerder in zijn kamer bewaard, maar vertrok naar Tibet om er zijn studies verder te zetten.

Expo

Enkele jaren geleden verdiepten onderzoekers van het New Yorkse Rubin Museum of Art zich in de herkomst en de betekenis van de schilderingen. Dat mondde in 2014 uit in de tentoonstelling 'The All‐Knowing Buddha. A Secret Guide', en de gelijknamige catalogus.Daarna hadden de miniaturen de hoofdrol in de MAS-tentoonstelling 'Buddha & Mind'. In 2018 volgde hun officiële erkenning als topstuk van de Vlaamse overheid.

In augustus dit jaar sluit de expo 'Leven en dood' de deuren. Met de originele Sarvavid-miniaturen nemen we op een feestelijke manier afscheid van de tentoonstelling, die meer dan tien jaar lang de zevende verdieping van het MAS sierde. We herdenken ook onze collega Chris de Lauwer (1955-2018), Conservator Azië, die 'Leven en dood' én 'Buddha & Mind' cureerde, en de topstukkenerkenning van de Sarvavid-reeks zorgvuldig voorbereidde.